Kanser dünyada olduğu gibi ülkemizde de öldürücülüğü yanında, bıraktığı sakatlıklar, ortaya çıkardığı ekonomik kayıplar dolayısıyla önemli bir halk sağlığı sorunudur. Kanser, sebebi bilinen ölümler sıralamasında kalp ve damar hastalıklarından sonra ikinci sırada yer almaktadır. Hücrelerin kontrolsüz çoğalmaları olarak tanımlanan kanserin oluşum süresi kanser türlerine göre değişkenlik gösterir. Kanserler köken aldıkları doku ve organlara göre isimlendirilir. Kanserin sebepleri arasında çevresel nedenler, kimyasal maddeler, viral enfeksiyonlar ve sigaranın etkisi olduğu bilinmektedir. Sigara, akciğer kanseri olmak üzere, gırtlak, yemek borusu, ağız boşluğu, yutak, idrar yolları, böbrek, pankreas, idrar kesesi, karaciğer, serviks ve kan kanseri görülme sıklığının artmasına neden olur. Akciğer kanserlerinin %90’ı sigaraya bağlıdır ve akciğer kanseri diğer tüm kanserlerin toplamı kadar insanın ölümüne neden olmaktadır. Akciğer kanserinden ölümlerin; erkeklerde %80’inin, kadınlarda %75’inin nedeni sigaradır. Kanserlerin görülme sıklığını azaltabilecek koruyucu önlemler ile bireyleri kansere riskli hale getirecek etmenler tanımlanmıştır. Günümüzde kanser kontrol programları ağırlıklı olarak erken tanı çalışmalarına dayanmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü kanserin erken belirtisi kabul edilen yedi uyarı işaretini şöyle belirtmiştir. *İdrar yapma ve dışkılama alışkanlıklarında değişmeler, *Kapanmayan yaralar *Anormal ve beklenmedik kanama, akıntı, *Memede ve vücudun başka bir yerinde kitle, *Hazımsızlık ve yutma güçlüğü, *İnatçı öksürük, *Siğil ve benlerde değişme. Bu belirtilerden birini 15 gün süre ile kendisinde hisseden kişi hemen bir sağlık kuruluşuna başvurmalıdır. KANSERDEN KORUNMA Kanserin tedavi edilebilir bir hastalık olduğunu ve iyileşmenin erken teşhis ile doğru orantılı olduğunu, unutmamalıyız. Korunmada, önce kanserden korkmamak öğrenilmelidir. Korku hekime gitmeyi önler. Bu durum da hastalığın teşhisini ve önlenmesini engeller. Tüm kanserlerin %70-80’inde sebebin çevresel faktörler olduğu tahmin edilmektedir. Kanser yapıcı etkileri bilinen maddelerden korunmak, kanserden korunmada en önemli faktördür. – Tütün ve tütün ürünleri ve alkol alımından kaçınmak, – Güneşte uzun süre kalmamak, – Katran, asbest, vinil klorür ve boya sanayinde çalışanların periyodik olarak kontrollerinin düzenli olarak yapılması, – Şişmanlığın önlenmesi, (Şişman kişilerde kanser riski 2 kat fazladır.) – Yağ alımının azaltılması, – Meyve sebze gibi posalı ve bol lifli besinlerin yenilmesi, – A ve C vitamininden zengin besinlerin yenilmesi, -Tuzlu, nitritli ve salamura yiyeceklerin azaltılması kanserden korunmada önemli faktörlerdir. Bu nedenle hiçbir rahatsızlık duyulmasa bile yılda bir kez mutlaka genel sağlık kontrolünden geçilmesi gerekmektedir. İl Sağlık MüdürüAli DAŞTAN
